W lutym 1945 roku, gdy II wojna światowa zbliżała się ku końcowi, 20-letni Rod Serling codziennie stawiał czoła śmierci. Jak niezliczeni żołnierze, znosił nieustanne walki. Podczas zaciętej bitwy w Manili japoński żołnierz wycelował w niego, a Serling przygotował się na koniec.
„Pomyślał: 'To już, jestem skończony'” – mówi Marc Zicree, autor The Twilight Zone Companion, w wywiadzie dla IGN. „Był pewien, że jego życie się zakończyło.”
Szybka reakcja kolegi z oddziału uratowała Serlinga, zabijając wroga, zanim padł strzał.
„Ten moment, gdy wierzył, że to koniec, pozostał z nim” – wyjaśnia Zicree. „Takie głębokie doświadczenia kształtują to, kim jesteś.”
Po wojnie Serling wrócił do domu i zdobył sławę jako scenarzysta telewizyjny, zyskując miano „gniewnego młodego człowieka” złotej ery telewizji. Jego wojenna trauma przeniknęła do jego twórczości, od kultowych odcinków The Twilight Zone po mniej znany western The Loner, jednosezonowy serial odzwierciedlający jego głębokie poczucie sprawiedliwości.
Złota Gwiazda Telewizji
Premiera The Loner, „An Echo of Bugles”, miała miejsce na CBS 18 września 1965 roku, przedstawiając Lloyda Bridgesa jako kapitana Williama Coltona, weterana wojny secesyjnej. Napisy początkowe ustalały tło: „Po rozlewie krwi wojny secesyjnej niezliczeni niespokojni mężczyźni ruszyli na zachód…”
Podróż Coltona odzwierciedla drogę samego Serlinga po wojnie, choć dotarcie do Hollywood zajęło mu lata.
„Każda dekada przynosiła nowy rozdział dla Serlinga” – mówi Zicree. W latach 50. był „złotym chłopcem” telewizji, najlepiej opłacanym scenarzystą z sześcioma nagrodami Emmy, więcej niż jakikolwiek inny scenarzysta jego czasów.
Serling błyszczał w dramatach antologicznych na żywo, formacie telewizyjnym dziś rzadkim, przypominającym teatr. „Był telewizyjnym Arthurem Millerem” – mówi Zicree, wymieniając dzieła takie jak Patterns, Requiem for a Heavyweight i The Comedian. Jednak starcia z cenzorami w sprawach kontrowersyjnych tematów, jak polityka i rasa, frustrowały go. Scenariusz inspirowany morderstwem Emmetta Tilla został tak zmieniony przez sieci i sponsorów, że Serling czuł, iż został zniszczony.
„Uderzył w mur” – mówi Zicree. „Dlatego zwrócił się ku science fiction, fantasy i horrorowi, by powiedzieć to, co chciał, omijając cenzorów.”
„Obcy mógł powiedzieć to, czego polityk nie mógł” – wspomina Anne Serling, autorka As I Knew Him: My Dad, Rod Serling.
Tak narodziło się The Twilight Zone, hit, który dał Serlingowi pełną kontrolę twórczą i uczynił go rozpoznawalnym jako gospodarz programu.
Jednak kontrola wymykała się, gdy The Twilight Zone zakończyło się po pięciu sezonach. „Był wyczerpany” – mówi Zicree. „Czuł, że jakość jego pisania spadła, jakby dwie wersje jego samego kłóciły się w jego scenariuszach.”
Przybycie The Loner
W debiucie The Loner Colton broni słabego weterana Konfederacji (Whit Bissell), gdy prześladowca wyśmiewa go i profanuje jego flagę. Jako żołnierz Unii w czasie wojny, Colton wkracza nie dla polityki, ale by chronić bezbronnych, odzwierciedlając moralny kompas Serlinga.
„Tata miał głębokie poczucie przyzwoitości” – mówi Jodi Serling. „Każda historia, którą napisał, komentowała kondycję ludzką.”
„Rod wykorzystał The Loner do poruszania kwestii takich jak rasizm i antyimigranckie nastroje” – mówi Zicree. „Ale w latach 60., gdy były tylko trzy sieci, zdenerwowanie niewłaściwych ludzi mogło zakończyć twoją karierę.”
CBS chciało prostego westernu z cotygodniowymi strzelaninami, nie filozoficznych dylematów Serlinga. „Oczekiwali akcji, nie introspekcji” – zauważa Zicree. „Czego się spodziewali, zatrudniając Roda Serlinga?”
„Sieci chciały bezpiecznych programów, jak Petticoat Junction czy Bonanza, a nie takich, które wywoływały skargi” – dodaje Zicree.
W pilotażowym odcinku retrospekcje ujawniają traumę Coltona po zabiciu młodego żołnierza w samoobronie w ostatnim dniu wojny, co skłoniło go do porzucenia wojska mimo awansu. Strzelaniny były, ale nie takie, jakich pragnęła CBS.
„Rod nie był już złotym chłopcem” – mówi Zicree. „Telewizja stawała się produktem, nie sztuką, a on spotykał się z rosnącym brakiem szacunku.”
Trwająca Wojna
W The Loner William Colton nosi emocjonalne blizny po wojnie secesyjnej. Dla Serlinga to II wojna światowa pozostawiła niezatarty ślad. Początkowo chciał pracować z dziećmi, ale w college’u przeszedł na literaturę, by przetworzyć swoją traumę.
„Musiał to z siebie wyrzucić” – mówi Anne Serling. „Budził się z koszmarów o atakujących wrogach.”
„Z idyllicznego dzieciństwa do horrorów wojny zaraz po liceum, to go zmieniło” – mówi Jodi Serling. „Pisanie stało się jego sposobem radzenia sobie.”
Wpływ wojny przenika jego twórczość, zwłaszcza w The Twilight Zone. W „The Purple Testament” porucznik w II wojnie światowej, grany przez Williama Reynoldsa, widzi blask na twarzach przed śmiercią. Pod koniec odcinka widzi go na sobie, akceptując swój los – rezygnację, którą Serling prawdopodobnie czuł w walce.
„To oddaje wyczerpanie i strach wojny tak żywo” – mówi Zicree. „Czujesz, że scenarzysta to przeżył.”
Serling napisał 15 z 26 odcinków The Loner, z doświadczeniami wojennymi Coltona zawsze obecnymi, choć serial skupia się na jego dążeniu do czynienia dobra. W „The Vespers” Jack Lord gra wielebnego Bookera, byłego kapitana Konfederacji, który przysiągł nie zabijać, choć polują na niego zamachowcy. W „One of the Wounded” Colton spotyka Agathę Phelps (Anne Baxter), której mąż, pułkownik John Phelps, jest katatoniczny z powodu wojennej traumy, prawdopodobnie PTSD. Wzruszająca wymiana zdań oddaje wgląd Serlinga:
Phelps: „Czasami myślę, że człowiek może umrzeć od zabijania, tak samo jak od bycia zabitym.”
Colton: „To jedna z rzeczy, która odróżnia go od zwierzęcia.”
„Tata widział siebie w Coltonie” – mówi Jodi Serling. „Sprawiedliwy człowiek walczący o bezbronnych, naprawiający krzywdy.”
W „The Homecoming of Lemuel Stove” Colton pomaga afroamerykańskiemu żołnierzowi Unii (Brock Peters), byłemu niewolnikowi, którego ojciec został zlinczowany przez grupę przypominającą KKK. Odcinek kończy się ponuro, z Coltonem oferującym pocieszenie: „Lemuelu Stove, nie jesteś sam.”
„Jego doświadczenia ukształtowały The Loner” – mówi Anne Serling. „Ale CBS anulowało serial za brak przemocy, odrzucając tematy, które przeniósł z The Twilight Zone.”
CBS starło się z Serlingiem, a The Loner zakończył się 12 marca 1966 roku, sześć miesięcy po premierze. Rzadko oglądany od tamtej pory, nie miał dość odcinków dla syndykacji, ale później został wydany na DVD przez Shout! Factory. Dla fanów Serlinga, The Twilight Zone czy klasycznej telewizji, to ukryty klejnot wart odkrycia.
