In februari 1945, toen de Tweede Wereldoorlog zijn einde naderde, stond de 20-jarige Rod Serling dagelijks oog in oog met de dood. Net als talloze soldaten doorstond hij meedogenloze gevechten. Tijdens een hevige strijd in Manilla richtte een Japanse soldaat op hem, en Serling zette zich schrap voor het einde.
“Hij dacht: ‘Dit is het, ik ben er geweest,’” zegt Marc Zicree, auteur van The Twilight Zone Companion, in een interview met IGN. “Hij was ervan overtuigd dat zijn leven voorbij was.”
De snelle actie van een mede-GI redde Serling, door de vijand te doden voordat er een schot werd gelost.
“Dat moment van denken dat hij klaar was, bleef hem bij,” legt Zicree uit. “Dergelijke diepgaande ervaringen vormen wie je bent.”
Na de oorlog keerde Serling terug naar huis en werd hij beroemd als televisieschrijver, waarbij hij de titel verdiende van de “boze jonge man” van de Gouden Eeuw van de televisie. Zijn oorlogstrauma’s doordrenkten zijn werk, van de iconische afleveringen van The Twilight Zone tot zijn minder bekende western, The Loner, een serie van één seizoen die zijn diepe gevoel voor rechtvaardigheid weerspiegelde.
De Gouden Ster van de Televisie
De première van The Loner, “An Echo of Bugles,” werd uitgezonden op CBS op 18 september 1965, met Lloyd Bridges als Captain William Colton, een veteraan van de Burgeroorlog. De openingstitels zetten de toon: “Na het bloedvergieten van de Burgeroorlog trokken talloze rusteloze mannen naar het westen…”
Coltons reis weerspiegelt Serlings eigen pad na de oorlog, hoewel het hem jaren kostte om Hollywood te bereiken.
“Elk decennium bracht een nieuw hoofdstuk voor Serling,” zegt Zicree. In de jaren 1950 was hij de “gouden jongen” van de televisie, de best betaalde schrijver met zes Emmy Awards, meer dan enige andere schrijver van zijn tijd.
Serling blonk uit in live anthologiedrama’s, een nu zeldzaam tv-format dat lijkt op theater. “Hij was de Arthur Miller van de televisie,” zegt Zicree, verwijzend naar werken als Patterns, Requiem for a Heavyweight en The Comedian. Toch frustreerden gevechten met censoren over controversiële onderwerpen zoals politiek en ras hem. Een teleplay geïnspireerd door de moord op Emmett Till werd zo veranderd door netwerken en sponsors dat Serling vond dat het verminkt was.
“Hij stuitte op een muur,” zegt Zicree. “Dus wendde hij zich tot sciencefiction, fantasy en horror om te zeggen wat hij wilde, om de censoren te omzeilen.”
“Een alien kon zeggen wat een politicus niet kon,” herinnert Anne Serling, auteur van As I Knew Him: My Dad, Rod Serling.
Zo werd The Twilight Zone geboren, een hit die Serling volledige creatieve controle gaf en hem een bekende naam maakte als presentator.
Maar de controle glipte weg toen The Twilight Zone na vijf seizoenen eindigde. “Hij was uitgeput,” zegt Zicree. “Hij voelde dat de kwaliteit van zijn schrijven was afgenomen, alsof twee versies van zichzelf ruzieden in zijn scripts.”
De Aankomst van The Loner
In het debuut van The Loner verdedigt Colton een zwakke veteraan van de Confederatie (Whit Bissell) wanneer een pestkop hem bespot en zijn vlag onteert. Als soldaat van de Unie in de oorlog grijpt Colton in, niet om politieke redenen, maar om de kwetsbaren te beschermen, wat Serlings eigen morele kompas weerspiegelt.
“Mijn vader had een diep gevoel van fatsoen,” zegt Jodi Serling. “Elk verhaal dat hij schreef, ging over de menselijke conditie.”
“Rod gebruikte The Loner om kwesties zoals racisme en anti-immigrantensentiment aan te pakken,” zegt Zicree. “Maar in de jaren ’60, met slechts drie netwerken, kon het verstoren van de verkeerde mensen je carrière beëindigen.”
CBS wilde een rechttoe rechtaan western met wekelijkse schietpartijen, niet Serlings filosofische dilemma’s. “Ze verwachtten actie, geen introspectie,” merkt Zicree op. “Wat dachten ze te krijgen toen ze Rod Serling inhuurden?”
“Netwerken wilden veilige shows zoals Petticoat Junction of Bonanza, geen shows die klachten uitlokten,” voegt Zicree toe.
In de pilot onthullen flashbacks Coltons trauma van het doden van een jonge soldaat uit zelfverdediging op de laatste dag van de oorlog, wat hem ertoe aanzet het leger te verlaten ondanks een promotie. De vuurgevechten waren aanwezig, maar niet het soort dat CBS verlangde.
“Rod was niet langer de gouden jongen,” zegt Zicree. “Televisie werd een product, geen kunst, en hij kreeg steeds meer gebrek aan respect.”
Een Blijvende Oorlog
In The Loner draagt William Colton de emotionele littekens van de Burgeroorlog. Voor Serling was het de Tweede Wereldoorlog die een onuitwisbare indruk achterliet. Aanvankelijk wilde hij met kinderen werken, maar hij stapte over naar literatuur op de universiteit om zijn trauma te verwerken.
“Hij moest het eruit gooien,” zegt Anne Serling. “Hij werd wakker uit nachtmerries waarin vijanden hem aanvielen.”
“Van een idyllische jeugd naar de verschrikkingen van de oorlog vlak na de middelbare school, het veranderde hem,” zegt Jodi Serling. “Schrijven werd zijn manier om ermee om te gaan.”
De impact van de oorlog doordringt zijn werk, vooral in The Twilight Zone. In “The Purple Testament” ziet een luitenant in de Tweede Wereldoorlog, gespeeld door William Reynolds, een gloed op gezichten vlak voor hun dood. Tegen het einde van de aflevering ziet hij het op zichzelf en accepteert zijn lot – een berusting die Serling waarschijnlijk voelde in gevechten.
“Het vangt de uitputting en angst van de oorlog zo levendig,” zegt Zicree. “Je voelt dat de schrijver het heeft meegemaakt.”
Serling schreef 15 van de 26 afleveringen van The Loner, waarbij Coltons oorlogservaringen altijd aanwezig zijn, hoewel de show verschuift naar zijn zoektocht om goed te doen. In “The Vespers” speelt Jack Lord dominee Booker, een voormalige kapitein van de Confederatie die heeft gezworen niet te doden, zelfs terwijl huurmoordenaars hem achtervolgen. In “One of the Wounded” ontmoet Colton Agatha Phelps (Anne Baxter), wier echtgenoot, kolonel John Phelps, catatonisch is door oorlogstrauma, waarschijnlijk PTSD. Een aangrijpende uitwisseling vat Serlings inzicht samen:
Phelps: “Ik denk soms dat een mens kan sterven door te doden, net zo goed als door gedood te worden.”
Colton: “Dat is een van de dingen die hem onderscheidt van een dier.”
“Mijn vader zag zichzelf in Colton,” zegt Jodi Serling. “Een rechtvaardige man die vecht voor de machtelozen, het onrecht rechtzettend.”
In “The Homecoming of Lemuel Stove” helpt Colton een Afrikaans-Amerikaanse soldaat van de Unie (Brock Peters), een voormalige slaaf, wiens vader werd gelyncht door een KKK-achtige groep. De aflevering eindigt grimmig, met Colton die troost biedt: “Lemuel Stove, je bent niet alleen.”
“Zijn ervaringen vormden The Loner,” zegt Anne Serling. “Maar CBS annuleerde het omdat het niet genoeg geweld bevatte, en verwierp de thema’s die hij meenam uit The Twilight Zone.”
CBS botste met Serling, en The Loner eindigde op 12 maart 1966, zes maanden na zijn debuut. Zelden meer gezien sindsdien, had het te weinig afleveringen voor syndicatie, maar werd later uitgebracht op DVD door Shout! Factory. Voor fans van Serling, The Twilight Zone of klassieke tv is het een verborgen parel die het ontdekken waard is.
